Choć polskie prawo przewiduje dziedziczenie ustawowe, w którym szczegółowo opisuje kolejność, w jakiej członkowie rodziny dziedziczą po zmarłym, w wielu przypadkach rozwiązanie to nie znajduje zastosowania. Chcąc przekazać konkretny składnik majątku określonej osobie albo organizacji dobroczynnej, wydziedziczyć członka rodziny, powołać wykonawcę testamentu lub dokonać innych specyficznych życzeń, należy sporządzić testament z zachowaniem wszelkich wymogów formalnych. Jak to zrobić?
Rodzaje testamentów
Testament może sporządzić każda osoba pełnoletnia, która dysponuje pełną zdolnością do czynności prawnych. W testamencie można zawrzeć ostatnią wolę tylko jednej osoby – nie można sporządzić wspólnego dokumentu ze współmałżonkiem. Istnieją trzy główne rodzaje testamentu różniące się sposobem jego utrwalenia:
- własnoręczny – w całości spisany odręcznie przez spadkodawcę. Nie można napisać dokumentu na komputerze i wydrukować do podpisania. Wszystkie elementy, od tytułu i daty, przez treść, aż po podpis, muszą być odręczne. W przeciwnym razie testament uznaje się za nieważny;
- notarialny – sporządzony przez notariusza, który zajmie się wszelkimi formalnościami i w dokumencie zawrze wszystkie życzenia spadkodawcy, dbając o zgodność z wymogami,
- allograficzny, zwany urzędowym – zgodnie z art. 951 kodeksu cywilnego jest to ustne oświadczenie woli w obecności dwóch świadków oraz osoby pełniącej funkcje publiczne. Podczas spotkania zostaje spisany protokół, który zawiera datę i treść testamentu. Po odczytaniu protokół musi zostać podpisany przez świadków, urzędnika oraz spadkodawcę.
Jak napisać testament?
Każdy testament, niezależnie od formy, musi zawierać datę, podpis oraz, rzecz jasna, treść ostatniej woli. Choć nie jest to obowiązkowo, wiele może ułatwić dodanie tytułu “Testament”, podanie adresu itp. Spadkodawca może, ale nie musi decydować o tym, jaki konkretny składnik majątku chce przekazać bliskiej osobie oraz w jakich częściach dziedziczą spadkobiercy. Konieczne jest zastosowanie precyzyjnego słownictwa, np. “powołuję”, “nabędzie”, “przekazuję”. Natomiast wskazując spadkobierców, należy określić osoby w sposób niepozostawiający wątpliwości i np. zamiast/oprócz nazwisk napisać: “moja najmłodsza córka”, “mój jedyny brat”, “moja najstarsza siostrzenica”.
Przykłady:
- Testament zwykły: “Ja, Maria Kowalska, do spadku po mnie powołuję mojego syna Pawła Kowalskiego oraz córkę Annę Kowalską po połowie.”
- Z zapisem (np. w formie zapisu windykacyjnego w testamencie notarialnym): “Ja, Maria Kowalska, do całości spadku powołuję mojego syna Pawła Kowalskiego. Jednocześnie mojej jedynej siostrzenicy, Katarzynie Nowak, jako zapisobiercy, zapisuję mój samochód Toyota Prius.”
- Z podstawieniem: “Ja, Maria Kowalska, przekazuję spadek po mnie mojej córce Annie Kowalskiej i synowi Pawłowi Kowalskiemu po połowie. Jeśli którekolwiek z moich dzieci nie będzie chciało lub nie będzie mogło dziedziczyć, to w jego/jej miejsce powołuję moją siostrzenicę Katarzynę Nowak.”
- Z poleceniem: “Ja, Maria Kowalska, w całości przekazuję spadek po mnie synowi Pawłowi Kowalskiemu. Jednocześnie polecam, żeby mój syn Paweł Kowalski przekazał moją kolekcję książek Bibliotece Narodowej w Warszawie.”
- Z powołaniem wykonawcy testamentu: “Ja, Maria Kowalska powołuję do spadku po mnie w częściach równych syna Pawła Kowalskiego i córkę Annę Kowalską. Na wykonawcę testamentu powołuję Jana Marciniaka.”
- Z wydziedziczeniem: “Ja, Maria Kowalska cały spadek po mnie przekazuję mojej córce Annie Kowalskiej. Jednocześnie wydziedziczam syna Pawła Kowalskiego, ponieważ od lat nie utrzymuje ze mną kontaktów i odmówił mi pomocy w chorobie.”
Zanim jednak przystąpimy do sporządzenia testamentu – niezależnie od jego formy – warto najpierw skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w prawie cywilnym, a dokładnie w sprawach spadkowych. W naszej kancelarii adwokackiej w Warszawie na Saskiej Kępie rozważymy różne scenariusze i pomożemy Państwu przygotować dokument zabezpieczający przyszłość Państwa bliskich bez konieczności odbywania długich postępowań, jakie towarzyszą dziedziczeniu ustawowemu.