Wielu młodych Polaków otrzymuje od rodziców albo dziadków spore sumy pieniędzy, by móc kupić mieszkanie lub zaciągnąć kredyt na budowę wymarzonego domu. Dość powszechnym rozwiązaniem jest także “przepisanie” rodzinnej nieruchomości na dorosłe dziecko. Darowizna może jednak odbywać się nie tylko między członkami rodziny, ale też między obcymi osobami. To umowa, zgodnie z którą darczyńca deklaruje obdarowanie określonej osoby świadczeniem kosztem własnego majątku. Kodeks cywilny w art. 890 wskazuje, że powinno się zachować formę aktu notarialnego, jednak nie jest to obowiązkowe, jeśli darczyńca spełnia swoją obietnicę (np. wpłaca środki na konto obdarowanego).
Darczyńca może umieścić w umowie klauzulę, zgodnie z którą obdarowany musi spełnić określony warunek, by doszło do wykonania darowizny – może to być zobowiązanie do jakiegoś działania albo zaniechanie jakiegoś działania. W ściśle określonych przypadkach darowizna jest zwolniona z opodatkowania (np. jeśli rodzice wypłacają dorosłemu dziecku środki na zakup mieszkania czy samochodu), natomiast każdorazowo należy fakt ten zgłosić do urzędu skarbowego w formie deklaracji.
Czy darowiznę można odwołać?
Kodeks cywilny przewiduje kilka wyjątkowych okoliczności, w których istnieje możliwość odwołania darowizny, a tym samym odzyskania darowanego majątku przez darczyńcę:
- znaczne pogorszenie sytuacji finansowej darczyńcy – o ile jeszcze nie doszło do wykonania darowizny, ale jedynie do złożenia obietnicy,
- osoba obdarowana dopuściła się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy – możliwość odwołania zarówno przed, jak i po wykonaniu darowizny,
- wykonaną darowiznę może osobiście odwołać darczyńca albo jego spadkobiercy, jeżeli w chwili jego śmierci istniały przesłanki do odwołania darowizny (wymienione w punktach powyżej) lub dowiedziono, że do śmierci darczyńcy przyczyniło się działanie obdarowanego (umyślne pozbawienie życia bądź spowodowanie pogorszenia stanu jego zdrowia ze skutkiem śmiertelnym).
Co to znaczy “rażąca niewdzięczność”?
Rażąca niewdzięczność, która może doprowadzić do pozbawienia obdarowanego darowizny, to szerokie pojęcie obejmujące między innymi popełnione przestępstwo wobec darczyńcy lub naruszenie obowiązków rodzinnych w sposób drastyczny. Okoliczność następuje również wtedy, gdy obdarowany nie wypełnia warunku, o którym mowa w akcie notarialnym zawartym z darczyńcą. Darczyńca w ciągu roku od momentu, w którym dowiedział się o zaistniałej przesłance, może odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności.
Procedura odwołania darowizny
O ile zaszła jedna z wymienionych przesłanek, darczyńca ma prawo odwołać darowiznę. W tym celu musi przekazać obdarowanemu oświadczenie o odwołaniu darowizny. Następnie obdarowany zobowiązany jest do zwrotu otrzymanego majątku (w przypadku nieruchomości zwrot także odbywa się u notariusza). W przypadku braku chęci oddania otrzymanej darowizny przez obdarowanego darczyńca może skorzystać z drogi sądowej – w tym przypadku konieczne będzie ustalenie strategii z adwokatem specjalizującym się w sprawach cywilnych.
Zapraszam do mojej kancelarii adwokackiej na Saskiej Kępie w Warszawie, gdzie zapoznam się ze szczegółami i doradzę, jakie działania należy podjąć.