Kupując produkt, konsument oczekuje, że otrzyma towar pozbawiony wad, zgodny z jego oczekiwaniami i deklaracjami sprzedawcy. Niestety bardzo często w rzeczywistości zdarzają się sytuacje, gdy zakupiony przedmiot okazuje się wadliwy. W takich przypadkach zastosowanie mają dwa podstawowe mechanizmy ochrony praw konsumenta: rękojmia oraz gwarancja. Zrozumienie różnic i podobieństw między nimi pozwala lepiej egzekwować swoje prawa.
Czym jest rękojmia?
Rękojmia to ustawowe prawo konsumenta, które zapewnia ochronę przed wadami fizycznymi i prawnymi zakupionego towaru. Wady fizyczne dotyczą niezgodności produktu z umową – na przykład gdy towar nie spełnia deklarowanych właściwości, jest niekompletny lub nie nadaje się do przewidzianego użytku. Wady prawne odnoszą się natomiast do sytuacji, gdy sprzedany przedmiot jest obciążony prawami osób trzecich, np. zastawem bankowym. Rękojmia obowiązuje przez dwa lata od momentu wydania towaru (w przypadku nieruchomości okres ten wynosi pięć lat). Konsument ma obowiązek zgłosić wadę w ciągu roku od jej wykrycia. Jeżeli sprzedawca celowo zataił istnienie wady, ograniczenia czasowe nie obowiązują.
Co to jest gwarancja?
Gwarancja to dobrowolne oświadczenie producenta (lub czasem sprzedawcy), które precyzuje, jakie obowiązki gwarant przyjmuje na siebie w przypadku wystąpienia wady towaru. Gwarancja określa szczegółowe warunki, takie jak czas jej obowiązywania, zakres ochrony oraz procedury reklamacyjne. Jednym z najważniejszych atutów gwarancji jest możliwość rozpoczęcia jej okresu od nowa w przypadku wymiany produktu na nowy. To istotny czynnik, który w wielu przypadkach może być korzystniejszy niż rękojmia. Oprócz tego w wielu sklepach – kupując np. elektronikę – możemy wykupić rozszerzoną gwarancję, która nakłada na gwaranta jeszcze więcej obowiązków, np. zwrot pieniędzy albo wymianę urządzenia na nowe nawet wtedy, gdy zostało uszkodzone przez użytkownika.
Różnice między rękojmią a gwarancją
Oba mechanizmy mają na celu ochronę konsumenta, natomiast różnią się pod wieloma względami:
- podstawa prawna – rękojmia wynika z przepisów Kodeksu cywilnego, natomiast gwarancja opiera się na dobrowolnym zobowiązaniu gwaranta,
- podmiot odpowiedzialny – w przypadku rękojmi odpowiedzialność spoczywa na sprzedawcy, a gwarancji – na gwarancie (zwykle producencie),
- zakres ochrony – rękojmia obejmuje zarówno wady fizyczne, jak i prawne, podczas gdy zakres ochrony gwarancji zależy od treści oświadczenia gwarancyjnego,
- czas trwania – rękojmia trwa z mocy prawa dwa lata (lub pięć lat dla nieruchomości), natomiast długość gwarancji ustala gwarant (mogą to być np. 2 lata, 10 lat, ale może być też gwarancja dożywotnia),
- procedury reklamacyjne – w rękojmi sprzedawca ma obowiązek rozpatrzenia reklamacji w ciągu 14 dni, a brak odpowiedzi w tym czasie oznacza jej uznanie. W gwarancji terminy określa gwarant.
Co zrobić, gdy produkt okazuje się wadliwy po zakupie?
Konsument ma prawo wyboru, czy chce dochodzić swoich roszczeń z tytułu rękojmi, czy gwarancji – oba mechanizmy działają niezależnie od siebie. Korzystając z rękojmi, konsument może żądać:
- naprawy wadliwego towaru,
- wymiany produktu na nowy,
- obniżenia ceny, jeśli wada jest niewielka,
- odstąpienia od umowy, jeżeli wada jest istotna (czyli zwrotu pieniędzy).
Decydując się na gwarancję, konsument zyskuje możliwość realizacji uprawnień wskazanych w dokumencie gwarancyjnym, takich jak naprawa, wymiana czy zwrot kosztów. Ważne jest, aby dokładnie zapoznać się z treścią oświadczenia gwarancyjnego, ponieważ precyzyjnie określa ono obowiązki gwaranta.
Kiedy wybrać rękojmię, a kiedy gwarancję?
Rękojmia jest szczególnie korzystna w sytuacjach, gdy sprzedawca zataił wady produktu lub gdy gwarancja nie przewiduje kompleksowej ochrony, np. w przypadku wad prawnych towaru. Pozwala szybko rozwiązać sprawę, bo sprzedawca ma tylko 2 tygodnie na jej rozpatrzenie. Z kolei gwarancja może być lepszym rozwiązaniem, gdy jej warunki oferują dłuższy czas ochrony lub bardziej elastyczne procedury reklamacyjne, a do tego obejmują szerszy zakres wad produktu. Warto pamiętać, że nawet po zakończeniu procedury gwarancyjnej konsument może także dochodzić swoich praw na podstawie rękojmi, o ile okres jej obowiązywania jeszcze nie minął.
Szukają Państwo adwokata specjalizującego się w sprawach cywilnych, aby skutecznie egzekwować swoje prawa wobec nieuczciwego sprzedawcy lub producenta? Zapraszamy do kontaktu z kancelarią w Warszawie, gdzie przeanalizujemy wszystkie aspekty sprawy i pomożemy znaleźć rozwiązanie problemu.