Zgodnie z ustawą wypadkową, wypadek przy pracy jest zdarzeniem, do którego doszło podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności, poleceń przełożonych, czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia, a także wtedy, gdy wypadek nastąpił w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy – w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku. Jeżeli chodzi o możliwość uzyskania świadczeń na podstawie ustawy wypadkowej, to za równorzędne wypadkom przy pracy uznaje się takie wypadki, które powstały w czasie podróży służbowej (wyjątek: wypadek powstał w wyniku postępowania pracownika niemającego związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań) oraz podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, jak również przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe .
Jakie świadczenia można uzyskać na podstawie ustawy wypadkowej?
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej można ubiegać się o następujące świadczenia:
- zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
- świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy,
- zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
- jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,
- rentę z tytułu niezdolności do pracy – dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
- rentę szkoleniową – dla ubezpieczonego, w stosunku, do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
- rentę rodzinną – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
- dodatek do renty rodzinnej – dla sieroty zupełnej,
- dodatek pielęgnacyjny oraz pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.
Pracownik, który stara się o jednorazowe odszkodowanie za wpadek przy pracy, składa do ZUS:
wniosek o takie odszkodowanie,
zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 z informacją o zakończonym leczeniu i rehabilitacji, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku,
dokumentację medyczną,
protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy sporządzony przez pracodawcę lub kartę wypadku,
prawomocny wyrok sądu pracy.
ZUS ma 14 dni od otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej lub od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na to, aby przyznać jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub go odmówić. Jeżeli ZUS ustalił prawo i określił wysokość tego świadczenia, wypłaci je w ciągu 30 dni od decyzji.
Jeśli pracownik nie zgadza się z wysokością odszkodowania lub odmową jego przyznania, może odwołać się pisemnie lub ustnie do protokołu, za pośrednictwem oddziału ZUS, który wydał decyzję, do sądu okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Ma na to miesiąc od doręczenia pisma. Za postępowanie odwoławcze nic nie płaci.
Wysokość odszkodowania za wypadek przy pracy
ZUS określa stopień uszczerbku na zdrowiu, a także jego związek z wypadkiem przy pracy po zakończeniu leczenia lub rehabilitacji. Stały lub długotrwały uszczerbek stwierdza lekarz orzecznik ZUS po badaniu ubezpieczonego i analizie dokumentacji medycznej związanej z urazem.
Wysokość jednorazowego odszkodowania zależy od tego, jaki ZUS ustali procentowy uszczerbek na zdrowiu. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Chodzi o przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w poprzednim roku ogłaszane dla celów emerytalnych przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w „Monitorze Polskim”.
Kwoty za jeden procent uszczerbku na zdrowiu zmieniają się raz w roku. Obecnie wynoszą:
854 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, a także z tytułu zwiększenia tego uszczerbku, co najmniej o 10 punktów procentowych,
14 950 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego, a także niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,
76 887 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania ma prawo małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,
38 444 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania ma prawo członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko.