W opinii publicznej – i niestety coraz częściej także w popkulturze – stalker przeważnie rozumiany jest jako mężczyzna, który ulega swojej obsesji na punkcie kobiety, darząc ją ogromnym uczuciem. W rzeczywistości motywy romantyczne czy seksualne faktycznie stanowią spory odsetek spraw dotyczących uporczywego nękania, jednak stalkerzy działają również z innych pobudek. Jakie zatem mogą być motywy prześladowania?
Typy stalkerów
Oczywiście zachowania spełniające kryteria stalkingu nie wpisują się w normy społeczne, dlatego przyczyn ich występowania należy doszukiwać się w zaburzeniach psychicznych sprawcy. Psychiatrzy zajmujący się sprawami związanymi z uporczywym nękaniem sporządzili listę, według której klasyfikuje się stalkerów wraz z ich motywami:
- stalker odrzucony – to osoba, która wcześniej rzeczywiście była w związku romantycznym z ofiarą, jednak relacja została zakończona nie z jej woli. Po rozstaniu czuje smutek, żal, pożądanie, chęć pojednania z ukochaną osobą, ale też niekiedy chce zemsty. Jego zachowanie w stosunku do ofiary może zmieniać się jak w kalejdoskopie i na przykład w jednej chwili wysyła urocze prezenty albo pełne uczucia listy miłosne, by w kolejnej formułować groźby lub nawet naruszać nietykalność cielesną ofiary;
- stalker poszukujący intymnej relacji – na początku chodzi mu o to, by nawiązać zwykłą relację intymną i emocjonalną. Głęboko wierzy, że druga osoba odwzajemnia jego uczucie, choć oczywiście niekoniecznie musi tak być. Pod wpływem odczuwanych emocji zaczyna nękać ofiarę listami, telefonami, by później jego działanie stało się jeszcze bardziej uporczywe;
- nieudolny adorator – każdą odmowę ofiary odbiera jako kokieterię, którą podszyta jest zgoda. Po odrzuceniu jego propozycji randki, zamiast sobie odpuścić, zaczyna prześladować drugą osobę, chcąc przekonać ją do zmiany zdania;
- drapieżnik – dąży do krótkotrwałej relacji intymnej z ofiarą. Psychiatrzy wymieniają silne poczucie władzy oraz chęć kontroli jako kluczowe cechy charakteru takiego stalkera. Aby osiągnąć swój cel, śledzi ofiarę;
- stalker rozgoryczony – jedyny na liście, który niekoniecznie działa z pobudek romantycznych czy seksualnych. To osoba, która czuje się ofiarą, ma silne poczucie krzywdy, żalu. Uważa, że działa w słusznej sprawie i tak naprawdę trudno przewidzieć, kto stanie się obiektem prześladowania. Motywem stalkera jest wywołanie w ofierze poczucia lęku, poniżenia. Może to być na przykład sąsiad, który uważa, że mieszkająca obok osoba zachowuje się nieodpowiednio, hałasuje albo prowadzi się w sposób sprzeczny z normami społecznymi. Może to być rodzic mający nieuzasadniony żal do swojego dorosłego dziecka, oczekujący dostosowania się do jego oczekiwań. Może to być przypadkowy człowiek czujący zazdrość czy zawiść w stosunku do osoby, która mogła nigdy nawet nie poznać go osobiście. Przykładów relacji, jakie łączą stalkera rozgoryczonego z jego ofiarą, mogą być setki.
Potrzebujesz pomocy adwokata specjalizującego się w prawie karnym? Zapraszam do mojej kancelarii adwokackiej w Warszawie na Saskiej Kępie.