Zasiedzenie jest sposobem nabycia prawa związanym z upływem czasu. Następuje ono z mocy prawa, co oznacza, iż zasiedzenie następuje po spełnieniu ustawowych przesłanek.
Jakie nieruchomości można zasiedzieć?
Grunty – wyjątkiem są np. grunty przeznaczone pod drogi publiczne
Budynki – z tym zastrzeżeniem, że budynek nie jest odrębnym przedmiotem własności tzn. budynek należy do właściciela gruntu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy grunt jest w użytkowaniu wieczystym. Wówczas grunt stanowi własność Skarbu Państwa lub Gminy, natomiast budynek jest własnością użytkownika wieczystego.
Grunty będące w użytkowaniu wieczystym. Jeśli na gruncie posadowiony jest budynek wówczas może dojść do zasiedzenia prawa użytkowania wieczystego gruntu i własności nieruchomości.
Udział we współwłasności nieruchomości. W ten sposób współwłaściciel staje się najczęściej jedynym właścicielem. Zasiedzenie udziału przez posiadacza wymaga udowodnienia, że doszło do widocznego dla innych osób rozszerzenia posiadania, ponad udział przysługujący współwłaścicielowi.
Nieruchomość rolną, ale na specjalnych warunkach. Zgodnie z treścią kodeksu cywilnego nieruchomość rolną w rozumieniu przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nabyć przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, jeżeli – ustalona powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność wynosi nie więcej niż 300 ha użytków rolnych.
Jest możliwe zasiedzenie służebności gruntowej, gdy to prawo polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.
Można zasiedzieć nieruchomość lokalową (tzw. odrębne prawo do lokalu wraz z częściami wspólnymi budynku).
Aby nabyć zasiedzenie nieruchomości należy spełnić trzy przesłanki
- Posiadanie samoistne polega na tym,że Posiadacz samoistny to posiadacz rzeczy, który włada rzeczą jak właściciel. Taki posiadacz ma wolę zatrzymania rzeczy dla siebie tak jak gdyby rzecz była jego własnością.
Przykładowo: Pan Nowak włada pewnym gruntem od wielu lat. Choć nie jest właścicielem gruntu to go ogrodził oraz co roku uprawia ten grunt. Płaci za niego podatki oraz wszelkie opłaty. Pan Nowak jest posiadaczem gruntu, posiadaczem samoistnym ponieważ włada nim jak właściciel.
- ciągłość posiadania – w przypadku rozprawy sądowej należy udowodnić ciągłość posiadania nieruchomości w danym czasie.
- upływ okresu czasu
Jeśli osoba posiada nieruchomość, a nie jest jej właścicielem, to nabywa jej własność jeśli posiada ją nieprzerwanie od 20 lat jako posiadacz samoistny w dobrej wierze. Natomiast z upływem lat 30 nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo. W złej wierze jest z kolei ten, kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności przysługuje nie jemu, lecz innej osobie
Jak i gdzie złożyć wniosek o zasiedzenie nieruchomości.
Wniosek należy złożyć do właściwego sądu położenia rzeczy . Do takiego wniosku dołączamy odpis z księgi wieczystej lub zaświadczenia o danym stanie prawnym. Wniosek taki może złożyć każdy kto posiada interes prawny ,który polega na chęci nabyciu zasiedzenia nieruchomości
Żądanie wniosku, którego przedmiotem jest stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości w dobrej wierze, powinno zawierać:
- określenie nieruchomości w sposób umożliwiający jej identyfikację przez wskazanie miejsca jej położenia, obszaru, numeru działki oraz numeru księgi wieczystej i sądu, który tą księgę wieczystą prowadzi,
- wskazanie okresu samoistnego posiadania nieruchomości przez osobę niebędącą właścicielem nieruchomości, na rzecz której zasiedzenie ma nastąpić oraz określenie daty, z którą wedle wnioskodawcy nastąpiło nabycie prawa własności przez zasiedzenie,
- sformułowanie żądania, aby sąd stwierdził zasiedzenie własności nieruchomości na rzecz danego podmiotu,
- powołanie się w uzasadnieniu na sposób wejścia w posiadanie nieruchomości przez osobę, na rzecz której zasiedzenie ma nastąpić (czy stała się posiadaczem na podstawie aktu notarialnego, nieformalnej umowy czy też bezumownie), wskazanie osoby i adresu poprzedniego właściciela nieruchomości, a jeżeli nie żyje – to jego spadkobierców, przytoczenie dowodów na okoliczność samoistnego posiadania nieruchomości
Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości
Jeżeli sąd uzna żądanie wnioskodawcy za zasadne, wówczas uwzględnia wniosek.
Postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia własności nieruchomości musi wymieniać:
- osobę, która nabyła własność według chwili upływu terminu przewidzianego do zasiedzenia (choćby była nią osoba już nieżyjąca w chwili orzekania) oraz
- datę, w której nastąpiło zasiedzenie.
Nabycie własności w drodze zasiedzenia następuje z mocy samego prawa z upływem ostatniego dnia terminu zasiedzenia. Jest ono „jednorazowe”, chociaż jego przesłanki realizują się w długim okresie.